Κυριακή 16 Νοεμβρίου 2014

Περιλήψεις Συνεδρίου

ΕΝΩΣΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
«ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΣΟΜΟΥΛΗΣ»
ΛΑΪΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ
«Γλώσσα: κώδικας επικοινωνίας και προϊόν πολιτισμού»
Λαογραφικό Μουσείο Κοζάνης, 28 – 30 Νοεμβρίου2014

Οργανωτική Επιτροπή
Αικατερίνη Βόντσα
Όλγα Κούρτογλου
Βασίλειος Κιοσσές
Μαρία Δεληγιάννη
Κώστας Παυλός

Επιστημονική Επιτροπή
Γεωργία Καραμήτρου Μεντεσίδη
Θέκλα Σανσαρίδου Χέντριξ
Μπέντζαμιν Χέντριξ
Βασιλική Βόντσα
Αγνή Παπαδοπούλου
Ηλίας Γιαννάκης
Παναγιώτης Τσιολάκης
Δημήτριος Κασαπίδης
Φωτεινή Καγιόγλου
Όλγα Κούρτογλου



ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ

Αλέξανδρος Ακριτίδης, συγγραφέας, πτυχιούχος Ανθρωπιστικών Σπουδών
Το γλωσσικό ζήτημα και ο Ψυχάρης

Μέσα από την παρούσα εισήγηση θα περιγραφεί το μακραίωνο ταξίδι της ελληνικής γλώσσας ώστε να φτάσει στη σημερινή της μορφή. Μιας γλώσσας που σφυρηλατήθηκε στο ρου της Ιστορίας από ισχυρότατους παράγοντες: πολέμους, κοινωνικές αλλαγές, πολιτικές διακυμάνσεις, νέες θρησκείες και ραγδαίες αλλαγές συνόρων. Σημαντικότεροι σταθμοί, η διάδοση της αττικής διαλέκτου, η Μακεδονική κυριαρχία και ο Χριστιανισμός. Μνεία θα γίνει επίσης στις κύριες διαμάχες που γεννήθηκαν ανά τους αιώνες για την χρήση της  γλώσσας από τα λεγόμενα «επιστροφικά κινήματα», με βασικούς άξονες τον αττικισμό του 1ου μ.Χ αιώνα και τη μάχη «δημοτικής – καθαρεύουσας» κατά τα πρώτα χρόνια του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Τέλος, θα επισημανθεί ο ρόλος του Ψυχάρη σ’ αυτές τις διαμάχες, οι επιρροές που δέχτηκε το έργο του και η γέννηση του όρου «διγλωσσία». Η  εισήγηση θα κλείσει με σύντομη αναφορά στα επεισόδια που έγιναν γνωστά με τις  ονομασίες «Ευαγγελικά» και «Ορεστειακά» με παράθεση στοιχείων για την τελική έκβαση του γλωσσικού ζητήματος, ενώ θα εξαχθούν και ορισμένα χρήσιμα συμπεράσματα για τα  θετικά στοιχεία που προσέφερε αυτή η διαμάχη στην σημερινή μορφή της γλώσσας.

Εύα Βλαχάβα, φιλόλογος, Master στην Ψυχοπαιδαγωγική της πολυπολιτισμικότητας  ΑΠΘ, υπεύθυνη Συμβουλευτικού Σταθμού Νέων Β΄/βάθμιας εκπαίδευσης Κοζάνης
Γλώσσα και φύλο: διαφορές και ιδιαιτερότητες στη χρήση της γλώσσας

Στην παρούσα εισήγηση προσεγγίζεται η σχέση γλώσσας και φύλου. Σύμφωνα με τη διεθνή και ελληνική βιβλιογραφία, οι γλωσσικές επιλογές, οι συνομιλιακές δομές και οι τεχνικές επικοινωνίας του άνδρα και της γυναίκας συχνά διαφοροποιούνται. Ο σχολιασμός και οι αναφορές θα κινηθούν στους άξονες: επιλογή λεξιλογίου, σύνταξη, εκφράσεις, επιτονισμός, γλωσσική νόρμα, επαναλήψεις.

Μαρία Βλαχάβα, Μουσικολόγος - Μουσικοπαιδαγωγός
Μουσικότητα της γλώσσας: η ελληνική γλώσσα

Ο άνθρωπος «οργανώνει» και σημασιοδοτεί τους ήχους που παράγει με τη φωνή, το σώμα και τα υλικά που τον περιβάλλουν, προκειμένου να εκφραστεί και να επικοινωνήσει . Έτσι,  σε όλους τους πολιτισμούς προέκυψαν δύο βασικά ηχητικά συστήματα-κώδικες  επικοινωνίας, με κοινή φύση και καταγωγή: η γλώσσα και η μουσική. Και ο λόγος και η μουσική είναι κωδικοποιημένα μηνύματα τα οποία εκπέμπονται από μία πηγή-πομπό, ομιλητή ή μουσικό όργανο, σαν ήχος μέσω του αέρα προς κάποιον δέκτη με σκοπό την επικοινωνία και την έκφραση συναισθημάτων. Η ανθρώπινη ομιλία εμπεριέχει μουσικά στοιχεία που είναι έντονα σε ορισμένες γλώσσες. Δεν υπάρχει γλώσσα δίχως μουσική. Η μουσικότητα της γλώσσας έγκειται στον τρόπο με τον οποίο αναφέρουμε κάτι, με τη μουσική της φωνής να αποτελεί καθοριστικό παράγοντα της επικοινωνίας. Από τους παραδοσιακούς πολιτισμούς, η μίμηση ή απόδοση ήχων της φύσης μέχρι τον διάλογο, είναι ήχος. Η εισήγηση θέτει ερωτήματα για την ουσιαστική λειτουργία της μουσικής της γλώσσας. Δηλαδή, όλων των συναισθηματικών εμπειριών που μεταφέρονται μέσω της προσωπικής εκφραστικής δυνατότητας και με ποιον τρόπο επιτυγχάνεται ή όχι.

Μαρία Δεληγιάννη, εκπαιδευτικός, απόφοιτη Αγγλικής Φιλολογίας Α.Π.Θ., μεταπτυχιακή φοιτήτρια Γλώσσας και Λογοτεχνίας ΠΔΜ & Φιλολογίας – Θεωρητικής Γλωσσολογίας ΑΠΘ
Γεώργιος Τζήμας, εκπαιδευτικός, απόφοιτος Φιλολογίας ΑΠΘ, μεταπτυχιακός φοιτητής Γλώσσας και Λογοτεχνίας ΠΔΜ
Γλωσσικές στάσεις και επικοινωνία σε περιβάλλοντα πολυτροπικής δομής Web 2.0

Στην παρούσα ανακοίνωση θα παρουσιαστούν στάσεις και αξιολογήσεις που γίνονται για μια γλώσσα ή γλωσσική ποικιλία. Θα αναλυθούν οι τρόποι με τους οποίους κάποιες κρίσεις δείχνουν ότι βασίζονται σε γλωσσικά ή κοινωνικά κριτήρια. Επίσης, θα αναφερθούμε σε κάποιους από τους παράγοντες που συμβάλλουν στη διαμόρφωση των γλωσσικών στάσεων. Τέλος, θα συγκριθούν γλωσσικές στάσεις σε πραγματικές περιστάσεις συνομιλίας  αλλά και σε περιβάλλοντα Web 2.0 (διαδίκτυο, κοινωνικά μέσα δικτύωσης κλπ.).
Η πρωτεϊκή ελληνική γλώσσα μέσα από την οπτική ενός ρήτορα
Στην παρούσα ανακοίνωση θα παρουσιαστούν κάποια από τα στοιχεία που χρησιμοποιούνται στον Γοργία του Πλάτωνα, ώστε να αποδοθεί όσο το δυνατόν πιο αναλυτικά η πολυπλοκότητα της Ελληνικής Γλώσσας αλλά και η πολυμορφία αυτής. Επίσηςθα αναφερθούμε στην δύναμη του λόγου, όπως αυτή εμφανίζεται στην ακμάζουσα Αθηναϊκή κοινωνία του 5ου αιώνα, και θα αιτιολογήσουμε τον τρόπο με τον οποίο η κοινωνική ζωή είναι αυτή που ευθύνεται για την πολυπλοκότητα και πολυμορφία της γλώσσας. Τέλος, θα συνδεθεί μέσω επιχειρημάτων με συγκεκριμένα μαθήματα του Λυκείου, όπως αυτά περιλαμβάνονται στα Αναλυτικά Προγράμματα.

Άννα Ευσταθιάδου, εκπαιδευτικός, Msc στην Παιδαγωγική, υποψ. Διδάκτωρ τμήματος
ΦΠΨ Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Η επικοινωνία μέσα από τη γλώσσα του σώματος. Είναι γνωστή η δήλωση του Freud «όποιος έχει μάτια για να δει και αυτιά για να ακούσει μπορεί να πείσει τον εαυτό του ότι κανείς θνητός δεν μπορεί να κρατήσει μυστικό. Εάν τα χείλη του είναι σιωπηλά, φλυαρεί με τις άκρες των δαχτύλων του. Η προδοσία ξεχειλίζει από κάθε του πόρο». Οι εκφράσεις του προσώπου, οι χειρονομίες, η επαφή των ματιών, η στάση του σώματος, η ένδυση, η ομιλία και οι μη λεκτικοί ήχοι, όπως το γέλιο, οι αναστεναγμοί, πολλές φορές η σιωπή, είναι ακριβώς μερικά από τα κανάλια μέσω των οποίων είναι δυνατή η μεταβίβαση πληροφοριών μεταξύ των ανθρώπων. Στη λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία υπάρχουν ευδιάκριτες διαφορές στον τρόπο με τον οποίο τα άτομα επικοινωνούν, στο ιδιαίτερο επικοινωνιακό πλαίσιο μέσα στο οποίο πραγματοποιείται η επικοινωνία, στο πολιτισμικό υπόβαθρο κάθε κοινωνίας, το οποίο καθορίζει τις ιδιαίτερες παραμέτρους κάθε συνδιαλλαγής. Η γλώσσα του σώματος έχει αποτελέσει έναν από τους πιο συναρπαστικούς τομείς της έρευνας γύρω από τη συμπεριφορά συμβάλλοντας στη νοηματοδότηση συμπεριφορών στο επίπεδο του υποσυνείδητου. Τα μηνύματα που μεταφέρονται χωρίς τη χρήση προφορικής γλώσσας και αφορούν στα συναισθήματα, στις ανάγκες, στις προθέσεις, στις διαθέσεις (στάσεις) και τις σκέψεις των ανθρώπων θα αποτελέσουν το περιεχόμενο της συγκεκριμένης εισήγησης.

Παρέση Ζυμπίδου, ερευνήτρια, πτυχιούχος τμήματος Ιστορίας Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Αιγυπτιακή γραφή και γλώσσα ο τίτλος.

Δημιουργία γραφής και γλώσσας  από την πρώτη δυναστεία στο ενωμένο Βασίλειο της Αιγύπτου.

Παρίσης Ιωάννης, φιλόλογος, καθηγητής στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος (Pierce).
 Η γλωσσική διδασκαλία στην εκπαίδευση ως πολιτική πράξη

Στόχος είναι, μέσα από συγκεκριμένες διαπιστώσεις και παραδείγματα, να δείξω ότι η σωστή διδασκαλία της γλώσσας είναι ίσως η πιο βασική προϋπόθεση για τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου πολίτη σε μια δημοκρατία και ότι η χαμηλή ποιότητα και οι χαμηλές απαιτήσεις ειδικά στο συγκεκριμένο μάθημα, τόσο στην πρωτοβάθμια όσο και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, υπονομεύουν τη σωστή λειτουργία της κοινωνίας των πολιτών. Σας ευχαριστώ πολύ και περιμένω την οριστική σας απάντηση

Κατερίνα Ηλιοπούλου, τελειόφοιτη του τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών
Η διατήρηση και ενσωμάτωση διαλεκτικών γλωσσικών στοιχείων στον ανεπίσημο λόγο κατοίκων νεαρής ηλικίας αστικών κέντρων: Το παράδειγμα της Κρήτης

Η παρούσα εργασία ερευνά με συντομία τη χρήση στοιχείων της κρητικής διαλέκτου (φωνητικών-φωνολογικών, μορφολογικών, συντακτικών και λεξιλογικών), από άτομα νεαρής ηλικίας που ζούνε σε αστικά κέντρα της Κρήτης. Μελετάται η συχνότητα εμφάνισης των στοιχείων αυτών στον ανεπίσημο λόγο των ατόμων, σε μία προσπάθεια να καταγραφεί η αλληλεπίδραση της κρητικής διαλέκτου με την νεοελληνική γλώσσα και το αν και σε τι βαθμό οι κοινωνικές μεταβολές σχετίζονται με αυτή. Πρόκειται για μία προσπάθεια να ξεκινήσει η συλλογή υλικού της σύγχρονης μορφής της κρητικής διαλέκτου με σκοπό τη μελέτη της σύγχρονης διαλεκτικής χρήσης. Επιπλέον, η μελέτη της μορφής της διαλέκτου στα αστικά κέντρα έρχεται να προστεθεί στην σημαντική καταγραφή της διαλέκτου, που έχει όμως περιορισθεί σε απομακρυσμένα χωριά και ηλικιωμένους κατοίκους αυτών, με
σκοπό -στο μέλλον- μία πληρέστερη χαρτογράφηση. Προς το παρών επιχειρείται μία παρουσίαση των πρώτων δειγμάτων γλωσσικού υλικού από άτομα νεαρής ηλικίας, κατοίκους αστικών κέντρων, εγχείρημα που αποτελεί το ξεκίνημα της ανωτέρω προσπάθειας.

Παναγιώτα Ιωακειμίδου, φιλόλογος
Το μέλλον της ελληνικής γλώσσας σήμερα, μέσα στις συνθήκες παγκοσμιοποίησης

Η ελληνική γλώσσα έχει μια διαδρομή τεράστια. Από το 1300 π.χ. έχουμε αποδείξεις της ύπαρξής της. Σήμερα, πιστεύω ότι η τύχη της ελληνικής γλώσσας δεν εξαρτάται από το πόσες ξένες λέξεις υιοθετεί, αλλά από τον πολιτισμό και την παιδεία μας. Η γλώσσα είναι κοινωνικό προϊόν και σε μια ευρωπαϊκή -ακόμα και παγκόσμια κοινωνία- θα επικρατήσουν εκείνες οι γλώσσες που μιλιούνται από κοινωνίες, οι οποίες κυριαρχούν οικονομικά και πολιτισμικά. Οι ξένες λέξεις δεν μας έρχονται «μόνες τους», αλλά συνοδεύονται και από πολιτισμικά στοιχεία, τα οποία ασμένως υιοθετούμε σαν ανώτερα και υιοθετούμε μαζί με αυτές και modus vivendi, θεωρώντας ανώτερη την ξένη κουλτούρα που πολλές φορές φοράει τον μανδύα του Μεσσιανισμού. Η άμυνά μας; Μια και μοναδική: οι αξίες του πολιτισμού μας και να σεβόμαστε εμείς οι ίδιοι την γλώσσα μας. Αν δεν το κάνουμε εμείς, κανείς άλλος δεν πρόκειται να το κάνει. Όσον αφορά τις νέες τεχνολογικές εξελίξεις και την επικράτηση της Αγγλικής, γλώσσες σαν την δική μας που μιλιέται από 15 περίπου εκ.πληθυσμού, μαζί με τους Έλληνες της διασποράς, μπορεί να έχει και θετικά. Μεγάλα ονόματα του διαδικτύου, όπως ο Νικόλας Νεγρεπόντε, υποστήριξαν την παράδοξη άποψη ότι θα βγουν ωφελημένες. Πώς θα γίνει αυτό; Θα ενώσει τους Έλληνες «όπου γης» και θα γνωρίσουν καλύτερα την πατρογονική γλώσσα «οι χαμένες γενιές». Αυτή την άποψη δεν την θεωρώ αβάσιμη και πιστεύω ότι στα επόμενα χρόνια θα έχει μια δυναμική. Εξάλλου, τι είχαμε τι χάσαμε. Κάτι ανάλογο υποστηρίζει και ο Διευθυντής του ΜΙΤ Μαικλ Δερτούζος.Αυτός βέβαια ανάγει τις πιθανές ωφέλειες στους επόμενους, ένα ή δυο αιώνες. Όπως και να έχει, είναι μια παρήγορη προοπτική αυτή.

Φωτεινή Καγιόγλου, Διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών, δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω
Οι πολιτικές της ΕΕ για τη σχολική εκπαίδευση: Η περίπτωση της εφαρμογής του Erasmus+ και η σχολική εκπαίδευση από την ΠΔΕ Δυτικής Μακεδονίας

Με το Erasmus+ μπαίνουν κάτω από μία ομπρέλα τα προγράμματα Δια Βίου Μάθησης: Erasmus, Grundtvig, Leonardo, Comenius, μαζί με τα προγράμματα για την Ανώτατη Εκπαίδευση και το Πρόγραμμα Νεολαία σε Δράση. Γίνεται μάλιστα ιδιαίτερη μνεία στο πρόγραμμα Jean Monnet και τον Αθλητισμό. Υπάρχουν τρεις άξονες: εντοπίζουμε στην εισήγηση αυτή στο ΚΑ1 που αφορά στην ατομική κινητικότητα, για μαθησιακούς σκοπούς και εξειδικεύεται στην ανάπτυξη δεξιοτήτων εκπαιδευτικών, διευθυντών και άλλου εκπαιδευτικού προσωπικού, στη συνεχιζόμενη επαγγελματική επιμόρφωση και στη συμμετοχική διαδικασία, παρατήρηση και αλληλεπίδραση, peer learning και στη Δράση Στρατηγικές Συμμαχίες, σχέδιο KA2– τομέας Σχολικής Εκπαίδευσης. Οι άξονες της αίτησης αφορούν αφενός την επικοινωνία με εταίρους και αφετέρου την παρακολούθηση των επιμορφουμένων. Στο σχέδιο KA2 Στρατηγικές Συμμαχίες – τομέας Σχολικής Εκπαίδευσης δραστηριοποιούνται φορείς από το χώρο της εκπαίδευσης, της κατάρτισης και της νεολαίας ή από άλλους κοινωνικούς και οικονομικούς τομείς, σε συμπράξεις, με σκοπό την καινοτομία και την εφαρμογή καλών πρακτικών στην σχολική εκπαίδευση.

Αθανάσιος Καρανάνος, Ιστορικός, Ευρωπαϊκού Πολιτισμού
Η Εξέλιξη των γλωσσών στην Ευρώπη την περίοδο του Μεσαίωνα

Αντικείμενο της εισήγησης είναι να παρουσιάσει την εξέλιξη των γλωσσών στην Ευρώπη, από τον 5ο έως τον 15ο αιώνα. Πρόκειται για την περίοδο η οποία εκτείνεται από τη διάλυση του δυτικού τμήματος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ως την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους το 1453.

Δήμητρα Κατσαρού, φιλόλογος, Μsc, Med, υποψήφια Διδάκτωρ ΠΤΕΑ Πανεπιστημίου
Θεσσαλίας
Βασιλική Ζήση, επίκουρη καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Η καλλιέργεια της συναισθηματικής νοημοσύνης μέσω του γλωσσικού γραμματισμού των σχολείων δεύτερης ευκαιρίας

Ο ρόλος των συναισθημάτων και η αξιοποίησή τους στις εκφάνσεις της σύγχρονης καθημερινότητας, από την φυσική δραστηριότητα έως την επαγγελματική επιτυχία, είχε αγνοηθεί για πολλές δεκαετίες δίνοντας χώρο για ερευνητικές μελέτες αποκλειστικά σε προσεγγίσεις που βασίζονται στην επιστήμη. Ο αποκλειστικός παράγοντας αυτής της επιστημονικής προσέγγισης εντοπίζεται στο βαθμό εξυπνάδας του ατόμου ή αλλιώς δείκτη
ευφυΐας (IQ), ο οποίος θεωρούνταν και αποκλειστικός παράγοντας πρόβλεψης της επιτυχίας στη ζωή ενός ανθρώπου, δεδομένου ότι η μέτρησή του βασιζόταν σε κριτήρια όπως η ικανότητα για λογική σκέψη, η μαθηματική και γλωσσική του αντίληψη, η επαγωγική, παραγωγική και συνδυαστική σκέψη κοκ. Πριν από μερικές δεκαετίες, και  συγκεκριμένα στη δεκαετία του 1970, η θεωρητική αυτή προσέγγιση άλλαξε περιορίζοντας τον προβλεπτικό παράγοντα του δείκτη ευφυΐας ενός ατόμου (IQ) κυρίως στην σχολική του επιτυχία. Έτσι λοιπόν αποδεικνύεται σιγά σιγά ότι ο δρόμος προς την επιτυχία και κατά συνέπεια προς την αυτοπραγμάτωση ενός ανθρώπου, δεν είναι αποκλειστική ευθύνη της εξυπνάδας του αλλά συνδυασμός πάθους, εξυπνάδας και στόχων. Η ανάρρηση των συναισθημάτων στον εκπαιδευτικό χώρο -ως παράγοντας επιτυχίας ενός ανθρώπου στην ζωή του- αποτέλεσε το αρχικό στάδιο εξερεύνησης του ανθρώπινου συναισθηματικού κόσμου. Σκοπός της εισήγησης είναι να παρουσιάσει το θεωρητικό υπόβαθρο της συναισθηματικής αγωγής στο σχολικό πλαίσιο και ειδικά στα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας καθώς και τα νέα ερευνητικά δεδομένα που έχουν προκύψει από έρευνες πεδίου στον ελληνικό χώρο. Τέλος, θα παρουσιαστούν παιδαγωγικές εφαρμογές της συναισθηματικής αγωγής με έμφαση στη γλώσσα.

Γιάννης Κορκάς, συγγραφέας
Η ελληνική γλώσσα και ο πολιτισμός των Ελλήνων του εξωτερικού

Οι Έλληνες μετανάστες -και δη οι Κοζανίτες- του περασμένου αιώνος που από τις αρχές του 1900 μετανάστευαν -οι περισσότεροι στο Νέο Κόσμο (Αμερική) και στη συνέχεια στην Αυστραλία και Καναδά- είχαν ως πρώτο μέλημά τους να διατηρήσουν την ελληνική γλώσσα και τον ελληνικό πολιτισμό στη νέα τους πατρίδα, καθώς και την ίδρυση συλλόγων που καταδεικνύονταν η ταυτότητά τους· ακόμη και την ίδρυση εκκλησιών και σχολείων για την εκμάθηση της γλώσσας και του πολιτισμού στα παιδιά τους. Θα αναφερθούν εμπειρίες από τις επισκέψεις μου στις χώρες αυτές και σε άλλες

Όλγα Κούρτογλου, Διδάκτωρ Ανθρωπιστικών σπουδών του Πανεπιστημίου του Γιοχάνεσμπουργκ
Η γλώσσα ως πολιτισμική ταυτότητα

Ως γλώσσα ορίζεται ένα προσδιορισμένο σε χώρο και χρόνο φαινόμενο, το οποίο αποτελεί χαρακτηριστικό ενός συγκεκριμένου πολιτισμού ή κουλτούρας που το δυναμικό του έχει παράγει. Ένας ολοκληρωμένος ορισμός της γλώσσας είναι αυτός της Bussman, η οποία αποδίδει την έννοια της γλώσσας ως ένα φωνητικό-ακουστικό σύστημα συμβατικών σημείων για την διατύπωση και ανταλλαγή απόψεων, γνώσεων και πληροφοριών, καθώς και τη μετάδοσή τους από γενιά σε γενιά, το οποίο βασίζεται σε νοητικές διαδικασίες και καθορίζεται από το εκάστοτε κοινωνικοπολιτικό μόρφωμα.
Σαν ένα τέτοιο πολιτισμικό στοιχείο σκιαγραφεί και προσδιορίζει την ιεραρχική αξιολόγηση ενός πολιτισμού έναντι άλλου. Στη διαδικασία προσδιορισμού πολιτισμικής ταυτότητας ενός λαού, σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η γλώσσα. Το συλλογικό και εξελικτικό στοιχείο που αντανακλά το πολιτισμικό επίπεδο και την πολιτισμική ταυτότητα ενός λαού. Είναι δύσκολο να δοθεί η έννοια της «ταυτότητας», καθώς είναι µια λέξη με πολλές ερμηνείες. Στην περίπτωση που μας ενδιαφέρει σημαίνει την απόλυτη ταύτιση ή ισότητα ανάμεσα σε άτομα, ομάδες, απόψεις, σύμβολα τα οποία ταυτίζονται το ένα µε το άλλο αντίστοιχα και προσδιορίζει τα στοιχεία που τους προσδίδουν µια συγκεκριμένη ιδιότητα. Έτσι, η ταυτότητα γίνεται τρόπος αυτοπροσδιορισμού, μέσα από συγκεκριμένα ομοιογενή στοιχεία, όπως η γλώσσα, διατηρώντας τη συνάφεια των κοινών χαρακτηριστικών και τη διασφάλισή τους, από ενδεχόμενο κίνδυνο εξαφάνισής τους. Από την άλλη, εκφράζει και το σύνολο των χαρακτηριστικών, τα οποία διαφοροποιούν κάποιον ή κάτι από κάτι άλλο. Συνεπώς, ο όρος «ταυτότητα» προσδιορίζει τόσο τις ομοιότητες, όσο και τις διαφορές.
Στην παρούσα εισήγηση θα αναλυθεί η γλώσσα ως πολιτισμική ταυτότητα και ο τρόπος με τον οποίο επηρεάζει αλλά και επηρεάζεται από το συγκεκριμένο κοινωνικοπολιτικό και πολιτισμικό γίγνεσθαι, στο οποίο αναπτύσσεται και θα διαπιστωθεί πως η μορφή, η εξέλιξη, η ποιότητα και η διάρκειά της βρίσκονται σε άμεση αλληλεπίδραση με το ιδιαίτερο περιβάλλον, στο οποίο συμβιώνει.

Στέλλα Κουτσονάνου Κουτσιμάνη, Ιστορικός Ευρωπαϊκού Πολιτισμού
Η γλώσσα και η παιδεία του Ουμανισμού

Το πνευματικό κίνημα του Ουμανισμού (1400-1500 μ.Χ.) έφερε ριζικές αλλαγές στη δομή ολόκληρου του δυτικού κόσμου. Η ιδέα της αναζωογόνησης κυριάρχησε στον κοινωνικό, πολιτικό, καλλιτεχνικό και επιστημονικό τομέα. Απομάκρυνε τη σκέψη από την θεοκεντρική αντίληψη του Μεσαίωνα και έθεσε νέους στόχους σε όλους τους τομείς. Η κυρίαρχη ανθρωποκεντρική σκέψη , η επαναφορά των κλασσικών γραμμάτων, οι ανακαλύψεις και η ανάπτυξη των πόλεων δημιούργησαν νέες ανάγκες και συνετέλεσαν στην καταλυτική τροποποίηση της παιδείας. Παράλληλα, η καθομιλουμένη γλώσσα και οι τοπικές διάλεκτοι κέρδισαν έδαφος και απέκτησαν γραπτή μορφή με την ανακάλυψη της τυπογραφίας. Μεγάλοι ουμανιστές -Βερτζέριους, Έρασμος, Πετράρχης, Χρυσολωράς- εξέφρασαν καινοτόμες θεωρίες για τη γλώσσα και την παιδεία και έθεσαν νέους στόχους. Το ενδιαφέρον για την αρετή της ψυχής μεταφέρθηκε, την περίοδο αυτή, στο ενδιαφέρον για την αρετή του ατόμου.

Αναστασία Μακρή, καθηγήτρια ιταλικής γλώσσας, Μsc Εκπαίδευση Ενηλίκων
Όταν οι διάλεκτοι γράφουν ιστορία: Η περίπτωση των γκρίκο

Στα πλαίσια της παρούσας εργασίας εξετάζεται η ιστορική διαδρομή της διαλέκτου «γκρίκο» της Κάτω Ιταλίας, από την εμφάνισή της στην ιταλική χερσόνησο μέχρι και σήμερα. Αρχικά γίνεται μια αναφορά γενικά στην παρουσία του ελληνισμού στην Kάτω Ιταλία. Περιγράφεται ο τρόπος με τον οποίο ξεκίνησε η διαδικασία αποικισμού από την αρχαία Ελλάδα και σε ποιες περιοχές της Ιταλίας είναι κυρίαρχο το ελληνικό στοιχείο, αλλά και η διάλεκτος «γκρίκο». Στη συνέχεια παρουσιάζονται και αναλύονται οι δύο επικρατέστερες θεωρίες για την καταγωγή αυτής της διαλέκτου. Ακολουθεί η περιγραφή των βασικών φωνολογικών, μορφοσυντακτικών και λεξιλογικών χαρακτηριστικών της συγκεκριμένης διαλέκτου. Δίνονται αναλυτικά παραδείγματα για την κάθε περίπτωση χαρακτηριστικών. Στο τέλος εξετάζονται οι λόγοι που οδήγησαν στην επιβίωση της διαλέκτου αυτής μέσα στους αιώνες, καθώς και η κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα, αλλά και οι προσπάθειες που γίνονται για τη διάσωση και τη διάδοσή της σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Επίσης θα γίνει παρουσίαση κάποιων παραδοσιακών τραγουδιών και ποιημάτων σε γλώσσα γκρίκο, για να είναι εμφανείς οι ομοιότητες με την ελληνική γλώσσα.

Μαρία Μαλούτα, διδάκτορας ΑΠΘ & κάτοχος Μάστερ Γλωσσοδιδακτικής ΑΠΘ
Η διάδραση και διαμεσολάβηση ως επικοινωνιακό εργαλείο του λόγου στην ξένη γλώσσα

Διάδραση σε επίπεδο εκπαίδευσης θεωρείται η ανταλλαγή πληροφοριών και απόψεων μεταξύ εκπαιδευτικού και εκπαιδευόμενου με σκοπό τη μεταξύ τους αλληλεπίδραση. Η αμφίδρομη αυτή διαδικασία μεταξύ δύο ή περισσοτέρων ατόμων ή ομάδων έχει ως στόχο
την παραγωγή και ανάπτυξη του λόγου ως επικοινωνιακού εργαλείου κατά τη διάρκεια όλης της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Επιπροσθέτως, η παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου στην ξένη γλώσσα αποτελεί παράμετρο διαμεσολαβητικής δραστηριότητας και εντάσσεται επίσης στα επικοινωνιακά εργαλεία του λόγου. Οι Brown και Collinsεπαυξάνουν στη θεωρία της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, γεγονός που ενισχύεται σε μεγάλο βαθμό μέσα από τις βιωματικές εμπειρίες των εκπαιδευόμενων κατά τη διδακτική διαδικασία.

Νίκος Μανώλας, φοιτητής τμήματος Ψυχολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής Α.Π.Θ.
Νεολαία - «Προβεβηκότες την ηλικίαν»: χάσμα νοοτροπίας και γλώσσας

Μία ηλικιακή ομάδα η οποία επηρεάζει και επηρεάζεται εξίσου από τη γλώσσα, είναι αυτή των νέων. Τι είναι όμως η γλώσσα; Ένα απλό εργαλείο επικοινωνίας με καθαρά χρησιμοθηρική σημασία ή κάτι παραπάνω; Το γεγονός ότι η γλώσσα των νεώτερων ηλικιών διαφοροποιείται από αυτή των μεγαλύτερων ηλικιακά ομάδων γίνεται εύκολα αντιληπτό. Που οφείλεται λοιπόν αυτήν η διαφοροποίηση της γλώσσας ανάμεσα στις ηλικίες; Το σύγχρονο κοινωνικό και οικονομικό γίγνεσθαι έχει μεγάλο αντίκτυπο στην ψυχολογία του νέου κάτι που τον κάνει να αποστασιοποιηθεί από τη νοοτροπία και τη γλώσσα των μεγαλύτερων ηλικιακά ομάδων. Ακόμη, είναι αυτήν η γλώσσα πράγματι τόσο φτωχή όσο πιστεύει η κοινή γνώμη; Τι συμπεράσματα λοιπόν μπορούμε να βγάλουμε για τους νέους από τη γλώσσα την οποία χρησιμοποιούν; Η γλώσσα των νέων αντικατοπτρίζει άμεσα το πνευματικό τους επίπεδο και την ενασχόλησή τους με πνευματικές δραστηριότητες. Επίσης, το ηθικό επίπεδο και η ποιότητα των αξιών που «κουβαλούν» πάνω τους είναι κάτι που γίνεται αντιληπτό. Ακόμη, βλέπουμε τα πρότυπα της σημερινής νεολαίας· από πού αυτή επηρεάζεται και ποια είναι τα σημεία αναφοράς για αυτή. Τέλος, εκφράζει την ψυχολογική τους κατάσταση και ως προς τους άλλους ανθρώπους, αλλά εξίσου ως προς το σήμερα όπως αυτό έχει διαμορφωθεί. Αυτές ήταν λοιπόν οι σκέψεις που με καθοδήγησαν στο πως θα διεκπεραιώσω την εισήγηση μου. Ωστόσο, σκέψεις χωρίς τεκμηρίωση δεν σημαίνουν απολύτως τίποτα. Προσπάθησα λοιπόν να καταλήξω στο αν όντως ήταν σωστές ή όχι οι παρατηρήσεις μου, μέσω δύο ερωτηματολογίων που απευθυνόταν και σε νέους αλλά και σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας

Βάσω Ματσούλια, φιλόλογος
H γλώσσα στην σφαίρα της πνευματικής αναζήτησης

Θα ήταν μεγάλο πολιτιστικό έλλειμμα η απουσία ακόμα και μιας γλώσσας, θα υπήρχε ένα κενό στις πνευματικές αναζητήσεις του ανθρώπου. Γιατί κάθε γλώσσα είναι και μια διαφορετική ματιά στην Ιστορία, ένα ιδιαίτερο σχέδιο για το μέλλον, μια ξεχωριστή αφήγηση της ζωής, είναι μια κατάκτηση του γήινου πολιτισμού. Κάθε γλώσσα έχει τον εννοιολογικό πλούτο της, την ξεχωριστή μουσικότητά της, την μοναδικότητα της ομορφιάς της. Εκφράζει τις ιδιαιτερότητες των απόψεων, των ονείρων και των φαντασιώσεων κάθε λαού και όχι μόνο, αφού κάθε γλώσσα μετασχηματίζεται εν μέρει ως ζωντανός οργανισμός προσαρμοζόμενη στα επιμέρους πολιτιστικά οικοσυστήματα ακόμα και πολύ μικρών περιοχών. Η σημερινή ιστορικότητα χαρακτηρίζεται –εκτός των άλλων– από τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα των κοινωνιών και από την αύξηση της γλωσσομάθειας ιδιαίτερα στις νέες γενιές. Η μελέτη των χιλιάδων γλωσσών –είτε των σημερινών είτε των χαμένων γλωσσών– εκ μέρους γενικά των επιστημόνων και πιο πολύ των γλωσσολόγων δεν είναι μια σπουδή μνημειακής εκπαίδευσης αλλά μια ζωντανή και μια άκρως απαραίτητη λειτουργία προκειμένου να κατανοηθεί η πολιτισμική εικόνα και να ριχτεί περισσότερο φως στην αυτογνωσία.

Δημήτριος Μαυρίδης, καθηγητής ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας (Κοζάνη)
Εγχάρακτες μνήμες ελληνικού πολιτισμού

Στην παρούσα εργασία αναφερόμαστε στις εγχάρακτες μνήμες του ελληνικού πολιτισμού της εποχής του χαλκού, στα σύμβολα δηλαδή της σκέψης, της γλώσσας και της λαλιάς. Συγκεκριμένα ο σκοπός της παρούσης εργασίας μας είναι να δημοσιοποιήσει άγνωστες και ξεχασμένες διαστάσεις της γλωσσό-γραφικής Ιστορίας της Ελλαδικής Εποχής Χαλκού, ως μέρος του «πνευματικού πολιτισμού» και της παλατιανής οικονομικής, διοικητικής και διαχειριστικής πρακτικής, ως μέρος του «υλικού πολιτισμού». Αυτές οι πολιτισμικές διαστάσεις «ήρθαν» σε μας μέσω των πολυπληθών ανακαλυφθέντων ανακτορικών επιγραφών της «Γραμμικής Β», των χαραγμένων πάνω σε πήλινες πινακίδες. Τα σχετικά ανάκτορα της «Γραμμικής Β» είναι αυτά της Κνωσού, της Φαιστού (Αγίας Τριάδας), των Μυκηνών, της Θήβας, της Πύλου και άλλων σε όλη την Ελλαδική περιφέρεια διάσπαρτων ανακτόρων. Οι σχετικές πληροφορίες όμως έγιναν προσπελάσιμες μετά την περιπετειώδη και πάνυ εκπληκτική εργασία αποκρυπτογράφησης του αρχιτέκτονα και αποκρυπτογράφoυ της Royal Navy, Michael Ventris και του έξοχου ομηριστή John Chadwick.


Αθανασία Μήχου, φιλόλογος, μεταπτυχιακό στην Ιστορία της Φιλοσοφίας
Ιστορική εξέλιξη και διαχρονική πορεία της ελληνικής γλώσσας

Η εισήγηση πραγματεύεται το θέμα της γλώσσας από την ιστορική και πολιτισμική της διάσταση. Η αέναος ροή της ελληνικής γλώσσας μέσα στο χρόνο διασφαλίζει και τη διάρκεια μες στους αιώνες και την αλλαγή. Οι βαθιές τομές στη ζωή ενός έθνους ασφαλώς επηρεάζουν και την εξέλιξη της γλώσσας του, η οποία συνήθως οφείλεται σε πολιτικοκοινωνικούς παράγοντες. Αρχικά, η εισήγηση πραγματεύεται τις περιόδους που διακρίνονται στην Ιστορία της ελληνικής γλώσσας: την Αρχαιοελληνική, την Ελληνιστική Κοινή, τη Βυζαντινή ή Μεσαιωνική και τη Νεότερη Ελληνική, η οποία διακρίνεται ως τις μέρες μας. Στη συνέχεια, εστιάζει στον ενιαίο χαρακτήρα και τη διαχρονική διάσταση της ελληνικής γλώσσας και συγκεκριμένα στη διαπίστωση ότι η ελληνική γλώσσα στάθηκε συντηρητική στις αλλαγές της σε αντίθεση με άλλες γλώσσες καθώς διατηρεί στη σημερινή της μορφή πολλά στοιχεία της αρχαίας ελληνικής απαράλλαχτα ή όμοια με τα αρχαία, και στη φωνητική μορφή και στην κλίση και το λεξιλόγιο. Τέλος, καταδεικνύει με παραδείγματα τις επιρροές της νέας ελληνικής από την αρχαία που είναι εμφανείς ως τις μέρες μας.

Μάριος Κυπαρίσσης Μώρος, προπτυχιακός φοιτητής ελληνικής φιλολογίας ΑΠΘ
Βασιλική Μέμτσα, προπτυχιακή φοιτήτρια ελληνικής φιλολογίας ΑΠΘ

Από το «Πίστομα» του Θεοτόκη στους «Τεκέδες» του Λαπαθιώτη: η χρήση των λέξεων ως στυλιστικό στοιχείο των κειμένωνΣκοπός της ανακοίνωσης είναι, αρχικά, να απλοποιήσει τις θεωρίες του Roman Jackobson περί της λειτουργίας της ποιητικής γλώσσας των κειμένων, εξαιρετικά ανοικειωτική στο ευρύ κοινό, και στη συνέχεια, να δώσει προς επίρρωση της θέσης αυτής παραδείγματα από τη νέα ελληνική γραμματεία. Θα τεθούν υπό εξέταση κείμενα της περιόδου 1880-1920, χώρο της ηθογραφικής σχολής, στον οποίο ανακαλύπτεται η ελληνική ύπαιθρος με τις ιδιαιτερότητές της (πρώιμοι χρόνοι), αλλά και φωτίζονται πτυχές του άστεως (ύστεροι). Τα ερωτήματα που θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε είναι του τύπου: γιατί ο συγγραφέας επιλέγει να χρησιμοποιήσει ιδιωματικές λέξεις της ιδιαίτερης πατρίδας του (π.χ. «πίστομα»), ή λέξεις ενός άλλου συμφραστικού περιεχομένου (π.χ. χρήση της argot από το Λαπαθιώτη) και τι προσδίδει η πράξη αυτή στο έργο. Η ανακοίνωση κινείται στα πλαίσια των stylistics linguistics, ενός χώρου προερχόμενου από τις θεωρίες του Jakobson, μακριά, ωστόσο, από την αυστηρή επιστημονική ορολογία. Στόχος είναι, κατανοώντας τη λειτουργία των λέξεων μέσα στα πλαίσια είτε μιας πρότασης, είτε ενός ευρύτερου συνόλου
(ένα ποίημα, διήγημα κ.ά.), να κατανοήσουμε ένα μέρος της σκέψης του συγγραφέα, αλλά και ένα μέρος της γλώσσας, με τις ιδιαιτερότητες των λέξεων ανάλογα με το περιβάλλον, στο οποίο εντοπίζονται.

Παναγιώτα Ντόβα, πτυχιούχος Ανθρωπιστικών σπουδών
Η ελληνική γλώσσα ως αξία μέσα από αποσπάσματα του Φρυνίχου, της Καινής Διαθήκης και του λόγου του Μιστριώτη

Ο άνθρωπος γεννήθηκε με μια σπουδαία ικανότητα, την ομιλία, και ως φυσική προέκτασή της, την γλωσσική επικοινωνία. Με την ανάπτυξη των κοινωνιών η γλώσσα από καθαρά βιολογική ανάγκη γίνεται καθοριστικό γνώρισμα της υπόστασης του ανθρώπου. Γίνεται ο τρόπος με τον οποίο ο άνθρωπος θα μπορέσει να εκμυστηρευθεί όλες τις μύχιες σκέψεις του, τα συναισθήματά του, τις ανάγκες του, τις απαιτήσεις του με αποτέλεσμα η ομιλία του να γίνει ενέργεια, πράξη και η γλώσσα να γίνει αξία. Μεγάλες έρευνες έγιναν, κατά καιρούς, από πολλούς επιστήμονες σχετικά με τη γλώσσα. Όμως, σκόπιμο θα ήταν να σταθούμε στην άποψη του Wittgenstein, ότι «ο κόσμος μου είναι η γλώσσα μου». Έτσι οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι κάθε λαός δημιουργεί τη δική του γλώσσα. Ακριβώς, μέσα στη γλώσσα ενός λαού αποτυπώνονται πληροφορίες από την Ιστορία, τη σκέψη, τη νοοτροπία, την καλλιέργεια και τον πολιτισμό του. Αυτό ακριβώς συμβαίνει και με την ελληνική γλώσσα, γιατί η ελληνική είναι γλώσσα μοναδικής και ανυπέρβλητης ομορφιάς, σοφίας, ευελιξίας και μουσικότητας. Είναι αξία και έτσι πρέπει να αντιμετωπιστεί. Μέσα από τη μεγάλη διαδρομή της διαφοροποιείται, ταυτίζεται, εξελίσσεται. Η κίνησή της είναι η ζωντάνια της. Μέσα στον χρόνο η αρχαία και η καθαρεύουσα έδωσαν την μάχη τους με την δημοτική. Μέσα από το γλωσσικό ζήτημα αναδείχθηκαν πολιτικές έριδες, μονόπλευρες αντιλήψεις, σκοπιμότητες, αντιμαχόμενα συμφέροντα. Τα αποσπάσματα που ακολουθούν, του Φρύνιχου, της Καινής Διαθήκης και του λόγου του Μιστριώτη θα βοηθήσουν έτσι ώστε να προσεγγιστούν όλες οι παραπάνω πτυχές των διαφόρων κινημάτων ανά εποχή.

Μαρία Ντούρου, διδάκτωρ τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ε.Κ.Π.Α. με έμφαση στην Ιστορική και Συστηματική Μουσικολογία, πτυχιούχος τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας ΑΠΘ, Διευθύντρια Μουσικού Σχολείου Σιάτιστας
Εικοστός αιώνας και μελοποιημένη καβαφική ποίηση

Η καβαφική ποίηση ως ιδιότυπη έκφανση της ελληνικής γλώσσας έδωσε αναμφισβήτητα νέα διάσταση στη νεοελληνική μας ποίηση και τα τραγούδια που γεννήθηκαν από την μελοποίησή της έδωσαν διαφορετική πνοή στη νεοελληνική μουσική. Ο μεστός σε νοήματα ανθρωποκεντρικός, κριτικός στίχος του Καβάφη τροφοδοτεί τους Έλληνες Μουσουργούς με έμπνευση, προκαλεί την ευρηματικότητά τους και πλάθει τις μελωδικές γραμμές που τον αποδίδουν. Είναι πραγματικά θαυμαστό ότι ο μελοποιημένος Καβάφης απαριθμεί πάνω από 350 μουσικές αποδόσεις από Έλληνες και ξένους μουσουργούς από τους οποίους πολλοί εμπνέονται από τον αλεξανδρινό ποιητή για να δημιουργήσουν όχι μόνο τραγούδια αλλά και οργανικές συνθέσεις ή άλλα ποικίλα πολύτεχνα δρώμενα. Με αφετηρία τις μελοποιήσεις του διεθνούς φήμης μαέστρου και συνθέτη Δημήτρη Μητρόπουλου ο οποίος ήταν ο πρώτος και ο μοναδικός μουσουργός που μελοποίησε Καβάφη ενόσω ο ποιητής ήταν ακόμα εν ζωή, θα μπορούσε και ο πιο ανήσυχος και απαιτητικός φιλότεχνος αλλά και ερευνητής να διανύσει τον εικοστό αιώνα και με όχημα τον μελοποιημένο καβαφικό στίχο να περιπλανηθεί στα ποικίλα ρεύματα που χαρακτήρισαν και σημάδεψαν τον αιώνα που έφυγε περνώντας από την Εθνική Σχολή Μουσικής στους συνθέτες της Μουσικής Πρωτοπορίας και των Μεταμοντέρνων ελεύθερων μουσικών ιδιωμάτων.

Ιωάννης Παπαδέλης, Σχολικός Σύμβουλος 5ης ΕΠ Δυτικής Μακεδονίας, διδάκτωρ Παιδαγωγικής ΑΠΘ
Σύγχρονες παιδαγωγικές θεωρίες και η μαιευτική του Σωκράτη

Η διδασκαλία του Σωκράτη (άτυπη διδασκαλία) στον Πλάτωνα έχει πάρει τυπική μορφή με οργάνωση, στόχο, παιδαγωγικό υπόβαθρο και διδακτική μεθοδολογία. Οι παιδαγωγικές σκέψεις του Πλάτωνα, όταν έγραφε τους διδακτικούς του διαλόγους, ήταν προσανατολισμένες στον τρόπο που θα καθοδηγήσει ένας μέντορας το μαθητή, για να μάθει πώς να μαθαίνει. Στόχος μας είναι να συσχετίσουμε την Πλατωνική διδακτική πρακτική με τις σύγχρονες θεωρίες, ώστε να αξιοποιηθούν από τους εκπαιδευτικούς, ενσωματώνοντας την πρακτική αυτή στα στοιχεία του ρόλου τους.

Αγνή Παπαδοπούλου, Δρ.Παιδαγωγικής ΑΠΘ
Πειραματισμοί δημιουργίας εικόνων από τη χρήση τυπωμένων λέξεων ως τρόποςδιερεύνησης των νοητικών εικόνων στα παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας  (αναμένεται)

Μαρία Παρασκευά, φιλόλογος-εκπαιδευτικός
Μονογλωσσικός και διγλωσσικός-πολυγλωσσικός προσανατολισμός στην εκπαίδευση:κοινωνικές και ιδεολογικές όψεις του θέματος

Η ανακοίνωση αναφέρεται στο μονόγλωσσο ή και διγλωσσο- πολύγλωσσο χαρακτήρα της εκπαίδευσης γενικότερα και της ελληνικής ειδικότερα, από τη σκοπιά της ιδεολογίας που δηλώνεται και υποδηλώνεται με τoυς παραπάνω προσανατολισμούς. Μετά από μια σύντομη εισαγωγική επισκόπηση στο θεωρητικό υπόβαθρο της διγλωσσίας και της πολυγλωσσίας, διερευνώνται ορισμένες εξωγλωσσικές (πολιτικές, κοινωνικές και ιδεολογικές) πτυχές της στάσης τόσο των υποστηρικτών όσο και των αντιπάλων της δίγλωσσης εκπαίδευσης σε παγκόσμιο και πανευρωπαϊκό επίπεδο και αναλύονται ιδεολογικές παράμετροι που πιθανά τις ερμηνεύουν. Κυρίως, ο λόγος εξειδικεύεται στις γλωσσικές ιδεολογίες -ρητές και υπόρρητες- που συνοδεύουν τη μονογλωσσική ρητορική στη χώρα μας και στις μυθοποιητικές συνδηλώσεις που περιβάλλουν την πολιτισμικά ισχυρότερη γλώσσα, εδώ την ελληνική.
Κώστας Παυλός, φιλόλογος-Ιστορικός, πτυχιούχος τμήματος Ιστορίας ΑρχαιολογίαςΦιλοσοφικής σχολής ΑΠΘ
Γλώσσα και εθνική ταυτότητα: επισκόπηση ελληνικής γλώσσας στα μάτια της Ιστορίας

Η παρούσα μελέτη:
α) ανασκοπεί στο παρελθόν της ελληνικής γλώσσας δεικνύοντας την ιστορική της συνέχεια,
β) διαλαμβάνει τη συσχέτιση της γλώσσας με την εθνική ταυτότητα, θεωρώντας την πρώτη
ως sine qua non συστατικό εθνογένεσης,
γ) προσεγγίζει τον όρο έθνος με βάση την ερμηνεία της λέξης στην εκάστοτε εποχή,
δ) εξετάζει τη γλώσσα από όλες τις τίς σκοπιές (επικοινωνιακά και πολιτιστικά, γραπτά και
προφορικά, κ.λπ.),
ε) αιτιάται την απλοποίηση της σημερινής ομιλουμένης ελληνικής (της δημοτικής)
ανάγοντάς τη στη βλαπτική επίπτωση του διαδικτύου, των σύγχρονων τεχνολογιών εν γένει
και το πολιτιστικό τέναγος και
στ) αντιμετωπίζει το όλο θέμα πολιτιστικά-ιστορικά και όχι πολιτικά, αφού η πολιτική
ουδέποτε αποτέλεσε στοιχείο του έθνους, παρά μόνο εκμεταλλευτής του.


Ελένη Σαββίδου, πτυχιούχος τμήματος Ιστορίας Αρχαιολογίας Φιλοσοφικής σχολής ΑΠΘ
Το γλωσσικό ύφος μιας πρωτοπόρου συγγραφέα του 19ου αιώνα

Το παρόν πόνημα πραγματεύεται το έργο της Μητιώς Σακελλαρίου και ειδικότερα τη γλώσσα που η ίδια χρησιμοποίησε σε αυτό. Η προαναφερόμενη έζησε και έδρασε κατά την περίοδο της ελληνικής επανάστασης του 1821, χρονική περίοδος που αποτέλεσε σταθμό στην εξέλιξη της ελληνικής πραγματικότητας. Η Μητιώ αποτέλεσε έντονη προσωπικότητα της εποχής της, καθώς μέσα από τα έργα της αναδύονται ιδέες σύγχρονες με τα δεδομένα της εποχής. Η γλώσσα που συνόδευε τα έργα της ήταν λόγια και απευθυνόταν στο γυναικείο φύλο, κάτι που τη χαρακτηρίζει ως φεμινίστρια και πρωτοπόρο της εποχής της.
Στην παρούσα εργασία αρχικά γίνεται μία σύντομη μνεία στο βίο της θεατρικής συγγραφέα, ενώ στη συνέχεια μελετώνται τα χαρακτηριστικά της γλώσσας της Μητιώς σε σχέση με αυτά που πίστευε και ήθελε να μεταφέρει στις γυναίκες του καιρού της. Αναλύεται επίσης το εκφραστικό και μεταφραστικό της ύφος, με στόχο την καλύτερη παρουσίαση της γλώσσας που χρησιμοποιούσε. Τα συμπεράσματα που προκύπτουν για τη γλώσσα που αξιοποιούσε η Μητιώ συνδυάζονται τόσο με το οικογενειακό υπόβαθρο της συγγραφέα, όσο και με το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο της εποχής.

Ιωάννης Τσακιρίδης, μουσικολόγος του ελληνικού λαϊκού πολιτισμού
Αποχρώσεις του καστοριανού γλωσσικού ιδιώματος και ταυτότητες στον αστικό χώρο
Το θέμα της εισήγησης αφορά μια κοινωνική και ιστορική προσέγγιση του γλωσσικού φαινομένου, όπως αυτό διαμορφώθηκε στην πόλη της Καστοριάς τα χρόνια της οθωμανικής κτίσης, προσεγγίζοντας τις κοινωνικές δομές που επέδρασαν σε αυτό, αλλά και στην ερμηνεία των γλωσσικών συμβολισμών και ταυτοτήτων που ενέχει η υπόστασή του.
Γίνεται λόγος για τρόπους και κώδικες επικοινωνίας με σημείο αναφοράς την ανθρωπογεωγραφία της κείμενης περιοχής καθώς και στη συμβολή του γλωσσικού φαινομένου στην κοινωνική και πολιτιστική ζωή της πόλης. Επίσης, γίνεται εκτενής αναφορά στους πρώτους μελετητές του καστοριανού γλωσσικού ιδιώματος, στα τοπωνύμια της Καστοριάς και βέβαια στη λογοτεχνική διάσταση της γλώσσας, όπως αυτή εκφράστηκε από τους καστοριανούς λόγιους.

Κωνσταντίνα Τσιτσέλη, πτυχιούχος Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής ΕκπαίδευσηςΔΠΘ
Γλώσσα του σώματος: εργαλείο μάθησης και διδασκαλίας στη σχολική τάξη

Η σχολική τάξη αποτελεί ένα χώρο συνεχών αλληλεπιδράσεων, τόσο ανάμεσα στους μαθητές όσο και μεταξύ μαθητών και δασκάλου. Και οι δύο πλευρές -μαθητές και δάσκαλος- ανταλλάσσουν μηνύματα κατά τη διάρκεια του μαθήματος, που αποτελούν ενδείξεις για την ποιότητα της διδασκαλίας και το ψυχοκοινωνικό κλίμα της τάξης. Τα μηνύματα μεταδίδονται μέσω της γλώσσας, λεκτικής και μη. Στην παρούσα μελέτη αναλύεται η μη λεκτική επικοινωνία μέσα στην τάξη και η κατάλληλη ερμηνεία και χρήση αυτής από τη μεριά του δασκάλου για τη σωστή διαχείριση της τάξης. Πιο συγκεκριμένα, παρουσιάζονται και ερμηνεύονται παραδείγματα της γλώσσας του σώματος που αναπτύσσουν τα παιδιά στα πλαίσια της τάξης, αλλά και η διαχείριση αυτών των μηνυμάτων από τους δασκάλους. Συχνό φαινόμενο είναι ο δάσκαλος να χρησιμοποιεί λανθασμένα τη δική του γλώσσα σώματος -συνήθως ασυνείδητα- και οδηγείται έτσι σε μη αποτελεσματική μαθησιακή διαδικασία. Η παρούσα εργασία, λοιπόν, πραγματεύεται τέτοιες «ασυνείδητες λανθασμένες εκφράσεις», ώστε να δώσει πολύτιμα στοιχεία σχετικά με το πώς πρέπει κάθε δάσκαλος να αξιοποιεί τη γλώσσα του σώματος, χρησιμοποιώντας την συχνά ως εργαλείο για τη σωστή λειτουργία της τάξης του. Είναι γεγονός ότι η γλώσσα του σώματος αποτελεί σημαντικό κομμάτι της συμπεριφοράς των ανθρώπων, γι’ αυτό και θα έπρεπε να έχει μελετηθεί εκτενέστερα σε σχέση με το σχολικό περιβάλλον, κάτι που αποτελεί τον ξεκάθαρο στόχο του παρόν πονήματος.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου